№3 Наурыз, 2024

Әр саланың ныыр кешіп жатқан Сапар Қапышұлы Әбілкәкімтегі де сондай әмбебап, көркем мінезді азамат. Оның бойындағы ерекше асыл қасиеттеріне өткен жылдары көзім әбден жетті.

          Әу баста бізді табыстырған рухани байлықтың қайнар көзі кітап болатын. Өйткені, ол Қостанайда қазақ жігіттері арасында тұңғыш баспаның іргбайін жеткізу де қаншама қажыр-қайратты, табандылықты, терең білімділікті қажет етеді.  Уақыт өте өңіріміздегі белгілі баспагерге айналды.

          Баршаға мәлім, киелі Торғай еліміздің абыройын асырып, мәртебесін көтерген тұлғаларды  түлетіп ұшырды. Солардың бірі  — бүгін тілге тиек етіп отырған кейіпкеріміз.

          Ол Қостанай облысы Жангелдин ауданының Көкалат ауылына қарасты «Үш бала» деп аталатын құтты қоныста дүниеге келді. Бұл жерде нд Олар ата-бабамыздан келе жатқан кәсіптерімізді жетік меңгеріп, ұл мен қыздарын жастайынан еңбекқорлыққа, әдет-ғұрпымызды берік сақтауға баулыды.

          Сапекеңнің әкесі Қапыш  та сол аймаққа белгілі қарапайым ғана кісі-тін. Өзге замандастары секілді жыл он екі ай тыалы өз отбасын асырады. Перзенттерін ештеңеден тарықтырып, зарықтырмады. Көп сөздің емес, нағыз істің адамы болатын. Мұндағы кішіпейілділік, орынсыз мақтанды сүймейтін ғадеттер отағасынан жұққан секілді.

          Ал, Әбілкәкімдер әулетінің шырайын келтіріп, айналасына жылы шуағын шашқан Ұлбөпе апамыз да қонақжай,  барын өзгелермен бөлісуге дайын тұратын кеңпейіл жан еді.

          Үй шаруасымен айналысқан отанасы аймаққа он саусағынан өнер тамғарғн жаңғыртқан жүрегі нәзік әйел болатын. Көрші-көлем, ағайын-туыс қыз ұзатып, келін түсіргенде осы апамызбен ақылдасып, пікіріне сүйенетін.

          Ерлі-зайыптылар тұғыштары Сапар мен одан кейінгі ұлдары Сапарбекті  ес білгеннен өзгенің ақысын жемеуге, үлкен мен кішіні сыйлауға, қолдан келсе өзгелерге қол ұшын беруге дайын тұратын жанашыр етіп тәрбиеледі. Олар да ата-аналарының көргенін істеп, көңілдеріне тоқып өсті.

          Адам баласы алдында не күтіп тұрғанын білмейді. Ағайынды қос жігіттің әке-шешесі бұлардың қызығыненға ғұмыр бойы өкініш болып қалды.

Өзім қара шаңырағына арнайы барып, балаларын жақсыдан үйреніп, жаманнан жиренуге игі ықпалын тигізген қимас жандар жайлы сөз болғанда ол бір сәт толқып, терең ой үстінде қалды. Себебі, өзге арқа сүйеп, тірек болар   кісілері болмағандықтан ағалы-інілі жігіттер&nайеріне сенді. Сондай талпыныс пен бейнетқорлық бауырлар өз дегендеріне жетіп, өз қатарларының алды болды. Бұл күндері екеуі де облыс орталығында тұрады.

                                   Қыл қалам шебері атанды

   &;&ышұлы сан қырлы дарын иесі. Оның жас кезіндегі алғашқы таңдаған мамандығы суретшілік. Сонау мектеп қабырғасында жүрген кезден бастап, осынау кәсіпке бейімділік танытты. Осындағы  қабырға газеттерін  шығарып, оны безендіруге атсалысты.

          Білім ордасының бесінші сынып оқушысы ұлтымыздың ұлы суретшілері Әбілхан Қастеев, Орал Таңсықбаев секілді әлемге танымал ағаларындай болуды армандайтын. Кез-келген кісіге қарап отырып, оның бейнесін айнытпай салатын. нійыптарды лезде ақ қағаз бетіне түсіре қоятын.

          Талапты шәкірттен осындай кез-келген балада кездесе бермейтін сұлулыққа құштарлық пен сезімталдықты  жанындағы адамдар дер кезінде көре білді. Дегенмен де бұл өзінің алғашқы ұстазы  Таңатқан Хайдарұлына ерекше құрметпен қерпеншілігін қалыптастырып, тәлімгер болған тұлғаны сағынышпен еске алады.

          Басқа замандастары секілді әскерге шақырылып, сонау Владивостоктағы Тынық мұхиты флотында азаматтық борышын өтеді.    Қызметін атқара жүріп,  қолынан қыл қаламы түспеді. Суретшілік қырларымен офицерлердің назарына ілінді. Ұлтымыздың намысын жібермей, саяси сабақтарда өзгелерге үлгі болды. Кешкі партия мектебін бітірді.

          1975 жылы әскерден оралған соң, өзінің жаны сүйетін өнерін одан ары шыңдап, Арқалық қаласындағы ет комбинатында, содан соң Торғай боксит кен басқармасында суретші мамандығы бойынша жұмыс істеді. Табиғатынан кішіпейіл, мінезі жайсаені. Аталған ұжымдарда алыстан көз тартатын көрнекіліктерді, жасампаздыққа үндейтін ұрандарды, плакаттарды әсем безендірді.

          Содан кейін ол ойлана келе жоғары білім алуғанс педагогикалық институтының көркемсурет- кескіндеме факультетінің студенті атанды. Мұнда да өзінің алғырлығымен көзге түсті. Екінші курста жүргенде ұйымдастырушылық қабілеті ескеріліп, ректораттың шешімімен құрылыс отрядына командирлікке бекітілді.

          Сөйтіп, зерек те бастаған ісін соңына дейін жеткізбей қоймайтын табанды жігіт бұрынғы Амантоғай ауданына қарасты Ақсуат кеңшарында тұрғын үйлер салуға ұйытқы болды. Мк анымымен жарқырап көріне білді.

          Осылайша сан қырлы бозбаланың жалпы руханиятқа деген таудай талабы мен жарқын таланты күллі Торғай өңіріне кеңінен танылды. Өзі де тынымсыз ізденіп,  өзге де қабілеттерімен биік шыңдарды бағындырды.

                                  Сатира жанрының сарбазы

          Әріптесіміз Сапар бала кезден  «Қобыланды», «Ер Тарғын», «Алпамыс батыр» сияқты батырлар жырын елдегі ақсақалды қарттар мен ақ жаулықты аналарға мәнерлеп оқып беретін. Құйма құлақ жасөспірім олардың аңызға белгісіз әңгімелері мен өсиеттерін зердесіне тоқып алатын. Міне, осылайша әдебиетке деген қызығушылық оянған-ды.  

Кезінде бұрынғы Торғай облыстық «Торғай таңы» газеті де сол аймақтағы барша бауырларымыздың асыға күтетін басылымы болды. Осы ұжым да қаншама қолына қалам ұстаған әріптестеріміздің ұстаханасына айналғаны белгілі.

          Біздің Сапар досымыз да сонау 1980 жылдан бастап осы газетке алғашқы әзіл-сықақ әңгімелерін жариялап, болшағынан үміт күттіретін жастардың алдыңғы сапында болды. Егер өткен жылдарға көз жіберетін болсақ, ол   институтты аяқтап, диплом алған соң таңдаған мамандығы бойынша Арқалық қаласындағы Беімбет Майлин атындағы мға

          Қайсы басылымның болсын тірегі мықты журналистер. Сол жылдардағы аталмыш басылымның Бас редакторы белгілі жазушы, сатирик, кейін Қазақстанның халық ақыны атанған Қонысбай Әбілов арқылы мұны қызметке  шақырды.

Мұндай ұсыныс күнде түсе бермейтіндігі белгілі. Өзінің ойланып, толғанып жатуға уақыты да болған жоқ. Келісім бойынша редакцияға келіп, басшының жұмысқа қабылдау туралы бұйрығы шықты. Ондағы әріптестері   құшақ жая қарсы алды. Жылдар өткен сайын тәжірибесі артып, өзекті мәселелерді үздіксіз қаламына арқау етті.

Сонымен, ол 1985-1998 жылдары аралығында жоғааңтаңы» газеттерінде қатардағы тілшіліктен бастап  жауапты хатшылыққа дейін көтерілді. Басылымдардың көркем безендірілуі мен сапасына, мазмұнының тереңдеуіне қомақты үлесін қосты.

Өмір бір орында тұрмайды. Бертін облыс орталығы Қостанай шаһарына қоныс аударды. Осы кезеңдерде өңірдегі мектеп оқушыларына арналған «Жас өркен» газетінің жауапты шығарушысы қызметін атқарған шақтары да оқырмандардың есінде болар.

Өткен уақытта дарынды жастардың танылып, қаламының ұшталуына тікелей ықпалын тигізген «Жас қазақ» журналы мен Ахмет Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университетінде де шытегімен дараланды.

2001 жылы өзінің бай тәжірибесіне сүйеніп, Қостанайда «Шапақ» баспасын ашты. Әрине, бастапқыда оңай болған жоқ. Бұл саланың қыр-сырын меңгеру үшін үлкен қалаларда болып, өзге әріптестерінің жұмысымен танысты. Сөйтіп, көп жайға қанықты.

Қазір қарап отырсақ, содан бері де арада ширек ғасырға жуық уақыт

сынаптай сырғып өте шығыпты. Алғаштаақтары, ұлағаттық жағы мол «Ақ бата» секілді дүниелер дайындалып, көпшілікке жол тартты.

          Бұл күндері оның жетекшілік ететін баспасын білмейтіндер жоқ десе де болады. Мәселен, Серікбай Оспанов, Жақсылық Жүнісов, Хамит Жансарин, Ғалихан Мәулетов, Қанапия Мырзағожин, Дәмер Әбішев, Хамитбек Мұсабаев, Жұмағали Арғынбаев, Абай Қажигеторлар атанды.

          Сондай-ақ, Қостанай ауданы мен Арқалық шаһары, «Москалев» кеңшары туралы танымдық-тағылымдық жағы мол энциклопедиялар жарық көрді. Сапар Қапыйыжірибесінен үлгі алған азаматтар да баршылық.

          Жазушының әдеби туындылары республикалық «Егемен Қазақстан», «Жас алаш», «Айқын», «Ана тілі», «Қазақ әдебиеті», «Ара», «Жалын» сияқты газет-журналдарда жарияланды. Зиялы қауым еліміздегі беделді «Қайнар», «Өнер»  баспаларынан әр жылдары  жарық көрген «Көңіл ашар», «…Деген екен», «Ауылдың айтқыштары» сынды жинақтарда,  «Қазақ күнтізбесінің» бірқатар сандарында сатиралық топтамалары шыққанынан да хабардар болар.

Сапекең өзінің жеке шығармесдан «Қытық», «Ойнап айтам», «Қиюы қиысқан қалжыңдар»  атты кітаптарын жұртшылық жылы қабылдады. Сонымен қатар «Сағидың сықағы», «Қарымы бөлек қаламгер», «Туған жер-шабыт қайнары» секілді жинақтарды құрастырды.

                     &nbnb           Ұлдары сенімін ақтады  

          Замандастары Сапар Әбілкәкімтегін жапырағын кеңге жайған бәйтерек яғни өнегелі әулеттің иесі ретінде де құрмет тұтады. Оның құдай қосқан қосағы Сәбила Жұмағалиқызымен бір шаңырақтың астында бақытты ғұмыр кешіп келе жатқандарына елу жылға жақындап қалды.h h —>

          Құрдасымыз   азаматына сай ақжарқын мінезімен көпке сыйлы. Ол жоғарыда аталған Жангелдин ауданы Шилі ауылының тумасы. Бұл қасиетті ыстық мекен жайлы кезінде «Шилі өзен» деп аталатын лирикалық ән де жазылып, халқымыздың рухани қазынасына айналды.

Оның әкесі Жұмағали іскерлігін ел таныған қайраткер азамат болса, шешесі Бақытжан он бала тапқан алтын құрсақты батыр ана. Үйдегі екінші перзент яғни Сәбила Арқалық медициналық колледжін тәмәмдады. Кейін ұзақ жылдары бойы денсаулық сақтау саласында еңбек етті. Отағасының тіршіліктегі сенімді серігі, отбасының ұйытқысы болды. Екеуі үш ұлдарына жастайынан ұдіraph —>

          Балалары өсе келе уақыт талабына сай білім алды. Қазіргі таңда Еркебұлан мен Аслан кәсіпкер, кенжелері Жасұлан әкесінің жолын қуып, баспагер атанды. Оны барша қостанайлықтар жақсы біледі. Өйткені,  қызметіне тиянақты, бір сөзді.

          Мерейі тасыған қара шаң, -енесін ардақтайды. Олардың жолын кесіп өтпейді. Қазақтың ежелден келе жатқан салт-дәстүрін берік ұстанады. Осы әулетте он немере өсіп келеді.

          Тұңғыштары Әйгерім Қытайдағы халықаралық қатынас институтының түлегі. Ең кенжесі Фархат әлі жеті жасқа да толған жоқ. Соған қарамастан үстіміздегі жылы қайсарлығы және тынымсыз жаттығудың арқасында самбодан Қазақстан Республикасының чемпионы атанды. Балақайды тіл-көзден сақтасын дейміз.

p;sp;  Бүкіл жастық шағы мен саналы ғұмырын руханиятқа арнап, мемлекеттік тіліміздің өркендеуіне айтарлықтай үлесін қосқан Сапар Қапышұлының өткен жылдардағы еңбегі де лайықты бағаланды. Бұл сөзімізге оның «Қазақстанның құрметті журналисі» атанып, Қостанай меценаттар клубының арнайы сыйлығына ие болуы нақты айғақ. Басқа да дипломдар және граматолармен марапатталды.

          Әріптесіміз нағыз кемел шрғнінен берері мол екендігіне нық сенімдіміз.     

Оразалы Жақсанов,

Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері